Tot 2030 zo’n 235.000 woningen bouwen in Zuid-Holland. Dat kan niet zomaar en gaat niet zomaar goed, waarschuwen de waterschappen die actief zijn in de provincie. “We zien de grote woningbouwopgave en het maatschappelijke belang en de urgentie daarvan, maar water en bodem moeten wel nu sturend zijn bij de ruimtelijke inrichting van onze provincie”, stelt Toon van der Klugt, dijkgraaf van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en voorzitter van de Vereniging Zuid-Hollandse Waterschappen. “Laat ons vroeg meekijken in alle plannen. Waterschappen moeten daar een sterkere rol in gaan spelen om problemen te voorkomen.”

Provincie Zuid-Holland moet een kwart van de in totaal 900.000 woningen realiseren die minister De Jonge wil bouwen om de woningnood in Nederland te bestrijden. Manita Koop, hoogheemraad bij het Hoogheemraadschap van Delfland, snapt de ambitie van de minister. Maar ze pleit mede namens de andere waterschappen wel voor waterveilig en toekomstbestendig bouwen, op verstandige plekken. “De waterschappen kunnen de bouw van woningen juist helpen versnellen als we van begin af aan tafel zitten.”

Bepaalt water waar de huizen komen?

De leefbaarheid in Zuid-Holland staat enorm onder druk. Klimaatverandering vergroot dat nog meer. De waterkwaliteit kan beter, de bodem daalt, verzilting dreigt in droge zomers en steeds vaker krijgen we te maken met wateroverlast door piekbuien. Uit onderzoek van Citisens, gehouden in opdracht van de Unie van Waterschappen, blijkt dat 73% van de Nederlanders zich zorgen maakt over de gevolgen van extreem weer. Driekwart van de inwoners vindt ook dat water bepaalt waar onze huizen moeten komen en niet andersom. Koop: “Als waterschappen willen én moeten we onze kennis over water en bodem inzetten. Dat is onze verantwoordelijkheid. We mogen als overheden en particuliere partijen de problemen niet doorschuiven naar andere bestaande locaties of volgende generaties. We willen voorkomen dat er verkeerde uitruil plaatsvindt van de korte termijnbelangen tussen wonen en water. We pakken het integraal en samen met andere overheden en gebiedspartners op.”

Water en bodem sturend

“De tijd is voorbij dat overheden en ontwikkelaars bij het maken van bouwplannen op het laatst kunnen bedenken: ‘O ja, we moeten ook nog wat met water’,” zegt Manita Koop. “Het kabinet ziet de noodzaak van een sturende rol voor water en bodem. Dat staat zelfs in het coalitieakkoord. Nu moet dat principe in de praktijk worden gebracht om de woningbouw te versnellen en problemen in de toekomst voor te zijn.”

Toekomstbestendig bouwen

De rol van de waterschappen wordt daarmee nog belangrijker. Als de waterbelangen vroegtijdig in beeld zijn, kunnen er verstandige keuzes worden gemaakt in de ruimtelijke ordening in Zuid-Holland. Ze adviseren aan de voorkant welke plekken geschikt zijn om te bouwen, waar met het nemen van verstandige extra maatregelen woningbouw mogelijk gemaakt kan worden of waar het simpelweg onverantwoord is om woningen te bouwen.

Toon van der Klugt: “De waterschappen onderstrepen dat het niet op de eerste plaats gaat om de aantallen waarover nu gesproken en geschreven wordt, maar moet gaan om ervoor zorgen dat er écht toekomstbestendig wordt gebouwd in Zuid-Holland. Deze belangrijke provincie moet bij deze grote investeringen niet alleen alle nieuwbouw toekomstgericht, dus water- en klimaatbestendig, laten ontwerpen, maar m.i. ook bij transformatie de kans aangrijpen breder te kijken en dus, waar mogelijk, de provincie als geheel meer water- en klimaatproof te laten worden. En dat is geen straf. Een water- en klimaatbestendige inrichting blijkt een grote plus te zijn voor de leefbaarheid, aantrekkelijkheid en gezondheid, voor iedereen in deze dichtbevolkte provincie.” Om dat keuze- en bouwproces te versnellen, maakten de Zuid-Hollandse waterschappen samen met de provincie een set kaarten, waarop is te zien welke plekken meer of minder geschikt zijn voor bebouwing, landbouw en natuur, op basis van de uitdagingen die water, bodem en klimaat meegeven. Deze set kaarten wordt de ‘klimaatonderlegger’ genoemd.

Zuid-​Hollandse waterschappen

De waterschappen in Zuid-Holland zijn het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Waterschap Rivierenland, Waterschap Hollandse Delta, het Hoogheemraadschap van Delfland, het Hoogheemraadschap van Rijnland en het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard.